Maya uygarlığı neden ‘çöktü’?

Owen Jarus

Sınırlı olsa da günümüzde Orta ve Güney Amerika’da varlığını sürdüren bu medeniyetin ‘çöktüğünü’ iddia etmek isabetli bir bakış olabilir mi? Mayalar, M.Ö. 1800’lerden bu yana Orta Amerika ve Yucatan Yarımadası’nda yaşadı ve binlerce yıldır bu bölgede gelişti.

Yapılan sayısız araştırmaya göre, Maya uygarlığı M.S. 800 ile 1000 yılları arasında çöktü.

Buna karşın, “Mayaların çöküşü” terimi, üzeri ormanlarla kaplanan harabeleriyle ve yıkılıp terk edilmiş kentleriyle eski bir medeniyetin görüntülerini betimlemesine rağmen, gerçeklik bundan çok daha karmaşık. Peki, Maya medeniyeti neden çöktü ve buna bir ‘çöküş’ diyebilir miyiz?

İsveç’in karanlık yüzü: Mülteci çocuklar nasıl yaşayan bir ölüye dönüştü?

ÇAĞDAŞ GÖKBEL

Çocukların dünyaya cevap vermeyi bıraktıkları ve bitkisel yaşamı bu dünyanın kahrından daha cazip buldukları bir hayatı bize ideal yaşam olarak anlatıyorlar.

İnsani kapitalizmin olabilme ihtimalinin pazarlandığı topraklardayız. Kuzeyin kuzeyinde, pazarlama stratejilerinin dışında bir gerçekliğe odaklanmak istiyorum.

Yabancılaşma, inanılmaz bir vicdansızlaşmayı beraberinde getiriyor. Savaş uçaklarının ölüm kustuğu coğrafyalarla karşılaştırdığımızda Avrupa’nın kuzeyi pek bir medeni ‘civilized’.

Amara Dwla’nın not defteri: Yaşadığım üzüntü beni rüyalarımdan da mahrum bıraktı; yaşadıklarımdan yoruldum

Arjin Dilek Öncel

Not defterine ‘İçimdeki çığlıklar beni yutuyor’ diye not düşen 13 yaşındaki Amara Dwla, alıkonuldu, evliliğe zorlandı, işkence gördü ancak sesini duyan olmadı.

Filistin asıllı Suriyeli 13 yaşındaki Amara Dwla, 2 Eylül gecesi Urfa’nın Eyyübiye ilçesi Şıhmaksut Mahallesi’nde yaşadığı evde yanıcı maddeyle yakılmış halde bulundu.

Komşularının ihbarı üzerine olay yerine gelen sağlık ekipleri tarafından hastaneye kaldırılan Amara, babası Ahmet Mohammed Dwla tarafından işkenceye maruz kaldıktan sonra yakıldığını söyledi.

Amara, ifadesinin alınmasının üzerinden 24 saat geçmeden yaşamını yitirdi.

Afganistan batağında yalan rüzgârı

Zülal Kalkandelen

Tarih 8 Temmuz 2021. Beyaz Saray’ın Doğu Odası’nda ABD Başkanı Joe Biden, basın toplantısında soruları yanıtlıyor. Konu, Amerikan güçlerinin Afganistan’dan çekilmesi…

Bir basın mensubu söz alıyor ve şu soruyu soruyor.

---

“Sayın Başkan, ben Afgan bir kadınım. Afgan kadınlarına gelecek için iyi bir mesajınız var mı? Çünkü kazanımları konusunda gerçekten endişeliler.”

Kölelerin cumhuriyeti! -/= Her ülkenin acı bir öyküsü ve savaşın acılarıyla yoğrulmuş yorgun insanları var!

Ömer ÇİFTÇİ

Sözde özgürlük var.

Afrika’da kölelerin kurduğu Liberya da bunlardan biri.

ARTI GERÇEK- İlkokul yıllarında, öğretmenimiz sınıfa girerken, koltukaltına sıkıştırdığı dünya haritasını görünce çok mutlu olurdum. Ders anlatırken arada bir cetvelini dünya haritasında gezdirmesi ilgimi daha da cezbettiriyordu. Bazen içimde küçük fırtınalar kopardı.

İç sesim: “Teneffüs olsa da şu dünya haritasını daha yakından görsem” diyordu.

Teneffüs aralarında, tahtada asılı olan haritanın karşısına geçince, gözlerim direkt haritanın ortasına, Afrika’ya ilişiyordu. Afrika’nın kuzeyde kalan ülkeleri ve sahra altı ülkelerinin sınırları çok düzgün bir biçimde ayrılmış görünüyordu. Klasikleşmiş tabiriyle, sınırlar cetvelle çizilmişti. Mısır, Sudan, Libya, Cezayir, Mali, Moritanya, Çad…

El bloqueo -/= Dünyanın dört bir yanındaki diktatörlüklerle iş birliği yapan, destekleyen, arkasında duran bu süper güç küçük bir adayı yeryüzünden silmek için var gücüyle çalışıyor.

ORHAN GÖKDEMİR

Küba’nın ülkeye yönelik ablukanın kaldırılması için Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na verdiği karar tasarı önerisi yapılan oylamada kabul edildi. 184 ülkenin “evet” oyu verdiği oylamada abluka dünya ülkelerinin ezici bir çoğunluğuyla bir kez daha mahkûm edildi.

Oylamada yalnızca ABD ve İsrail “hayır” oyu verirken, Ukrayna, Kolombiya ve Brezilya “çekimser” kaldı.

Son oylamanın hikayesi böyle. Tavsiye niteliği taşıdığından sembolik öneme sahip olan kararla Küba’ya yönelik abluka BM Genel Kurulu’nda 28. kez mahkûm edilmiş oldu.

Avrupa’nın dört diktatörü, biri de Türkiye’den…-/= Evet, Belarus’taki rejim bir diktatörlük…

Doğan ÖZGÜDEN

Ya hem Avrupa Konseyi’nin, hem de Avrupa Birliği’nin üyesi olan Macaristan?

Ya Avrupa Konseyi’nin üyeleri Türkiye ve Rusya?

Avrupa Parlamentosu’nda Türkiye’nin, AB Konseyi’nde de İsrail’in insan hakları ihlalleri ve saldırganlıkları tartışılırken, Brüksel’in gündemine hiç hesapta olmayan iki olay bomba gibi düştü…

---

Filistin – İsrail savaşı mı, Netanyahu’nun koltuk savaşı mı?

Armağan KARGILI

Bu son saldırının İsrail’den çok Netanyahu’nun altından kayan koltuğunu korumak için düzenlendiğine ilişkin yorumlar yabana atılacak gibi değil.

---

“İçinde insan yaşıyor mu” diye bile sorgulanmadan, teknolojinin ürettiği son model bombalarla yerle bir edilen binalar, eller üzerinde taşınan cesetler, kızgın kalabalıklar, çaresizce ağlayan kadınlar, erkekler, çocuklar… 

Dünyanın birçok noktasında şu an benzer olaylar yaşanıyor, farklı dillerde çığlıklar atılıyor, ağıtlar yakılıyor. Ama bu seferki konumuz, benzerlikleri ve farklılıklarıyla İsrail’in Filistin’e saldırıları.

---

ABD’nin Yaptığı Soykırımlar -/= Yerliler beyaz göçmenler geldikten bugüne kendi topraklarında gözyaşı döküyorlar.

Prof. Dr. Türkkaya ATAÖV

ABD’nin geçmişi bir yönüyle soykırımlar tarihidir. Geçmişte ve günümüzde ABD yöneticileri ve beyazlar göçmen ya da göçmen çocuklarıdır. Oralarda on binlerce yıldır her biri ayrı dil konuşan 286 yerli kabile yaşıyordu.

---

Apaçilerden Zuhilere toplam yaklaşık 100 milyon nüfuslu 286 yerli kabile. İngiltereli beyazlar onları 1900’de ABD sınırları içinde 3.000’e indirdiler, tüm zenginliklerine el koydular. Çeyen, Haida, Hopi, Kutenai, Lakota, Novaho, Omaha, Sia, Sioux, Ute vb. yerli kabileler Amerikan ağır topları ve kovboyların silahlarıyla silindiler.

Aztek, İnka ve Maya devletlerinden eser kalmadı. Ceronimo, Kohis, Gotebo, Oturan Boğa, Koca Ayak, Manuelito ve Kızıl Bulut gibi kabile başkanları karşı koyamadılar.

---

George Floyd “cinayeti”nin tescilinin anlamları

Bedri Baykam

Amerika’da polislerin özellikle siyahileri akıl almaz bir umursamazlıkla infaz etme hastalıklarını yıllardır konu ediyorum. Bu konu radarıma George Floyd cinayeti ve takip eden dev protestolar sonucunda girmedi.

---

Yıllardır süren bu alçaklıkta, polislerden bile daha çok Amerikan politikacıları, hukuk sistemi ve özellikle başkanları sorumluydu gözümde. En büyük hayal kırıklığım da Obama’ydı tabii ki.

Döneminde yaşanan sistematik öldürmeler dizisine elle tutulur şekilde ses çıkarmadı, “Utanıyorum, siz insan değilsiniz” diyemedi; kendisinden önceki başkanların profilinde davrandı, arada üzüntü ifadeleri ve kısa tepkileri olsa bile kuzuların sessizliğine büründü.

---

Yeni bir krizimiz daha doğdu.. -/= Türk-Yunan ilişkilerinde en zorlu bir dönemden geçiyormuşuz..

Şükran Soner

Hafta sonu yasaklarında evlerimizde kapalı, katlanan ölümler, patlayan mutasyon, aşılama kaosu, yaşamımızın her yüzü, her yönünde yüzleşmek zorunda kaldığımız acımasızlıkların, çirkinlikler, haksızlıkların yumağında.. siyasetin dayattığı yeni bir büyük krizimiz daha doğdu..

---

Son dakika yorumlarında gerçekten en aklı başında uzmanların ağzından çıkan sözcükler ile Türk-Yunan ilişkilerinde en zorlu bir dönemden geçiyormuşuz..

Üstelik bu son krizin fitilini ateşleyen siyasi suçlu bizden değil. Siyaseten işin içinden çıkma oyununda başrolü üstlenen Yunan siyasi konuğumuz..

---

Çok kıskandım -/= Görevinden, Almanya zirvedeyken ayrıldı. -Gitti ve giderken akrabalarına bırakmadı. (…)

MEHMET AKSEL

O kadar aşık oldum ki yazılanlara, neresini alayım, neresinden tutayım derken (yazana da helal olsun ama) hakkında yazılan kişi tarafından tamamını okumanızı hak eden bir blog’u kesmeden biçmeden sizinle paylaşmak istedim.

---

“Almanlar yönetici olarak onu seçti, ve o, 80 milyon Alman’ı 18 yıl boyunca yetkinlik, beceri, adanmışlık ve samimiyetle yönetti.

Ülkesinde yetki sahibi olduğu bu 18 yıl boyunca, bir defa bile hak ihlali yaptığı görülmedi. Hiçbir akrabasını bakan olarak atamadı. Ülkesinin medarı iftiharı olduğunu iddia etmedi. Zaferlerin yaratıcısı olduğunu da iddia etmedi.

---

Almanya’dan Türkiye raporu: Kurumlar felce uğratıldı, meclis zayıfladı, yargı işlevsizleşti

Raporda, AKP’nin Erdoğan’ın seçim makinesi işlevini gören bir çarka dönüştüğü tespiti yapıldı. Almanya’nın saygın düşünce kuruluşlarından Bilim ve Politika Vakfı (SWP), yeni raporunda Türkiye’deki cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini mercek altına aldı.

---

2018’de yürürlüğe giren “Türk tipi cumhurbaşkanlığı” sisteminin, siyasette ve devletin işleyişinde yol açtığı değişimin incelendiği araştırma, çarpıcı tespitler içeriyor. 

Sinem Adar ile Günter Seufert tarafından kaleme alınan ve yeni hükümet sisteminin iki buçuk yıllık bilançosunu gözler önüne seren raporda, 2021 yılının Türkiye’si şu tespitlerle betimleniyor:

---

Örseleneduran bir kültür: Uygurlar

Ayfer G. Cambier

Çin hükümeti Uygur halkının kimliğini tamamen yok etmede o kadar azimli ki, toplama kamplarının yöneticilerine ‘kimseye acıma gösterme yoksa aynı şeyler senin de başına gelecek’ diyecek kadar ileri gidebiliyor.

---

Tahta bir iskemlenin üstünde, ressamın çizmek istediği bir resme modelmiş gibi oturuyordu.  İnce narin, vücudunda bir dirhem yağ olmayan altmış, yetmiş yaşlarında bir kadındı.

Yaş sebze meyve pazarının çıkış kapısının yan tarafında, akşam durmaksızın yağmış olan yağmurdan iyice çamura bulanmış yaya yolunun ortasında, yanıbaşından gelip geçen ve haftanın kendilerine ayırdıkları tek gününde, alışveriş telaşı içindeki ahaliden tamamen bihaberdi.

---

Aile ve çalışma… -/= Bu toplum bu zorlamayı kabul etmez, önüne yığdığınız o zırvaları yırtar atar. Aileyi de çalışmayı da yeniden özgürleştirir….

ORHAN GÖKDEMİR

Polonya’nın İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmeye kalkışması bizden eski. Polonya Adalet Bakanına göre sözleşme “ideolojik unsurlar” içeriyordu. Ama Polonyalı Bakan “ideolojik unsurları”ın yanı sıra sözleşmeyi “okullarda çocuklara toplumsal cinsiyetin öğretilmesini zorunlu kıldığı” için de zararlı buluyordu.

---

Bu sözleşme “feminist lobinin eşcinsel ideolojiyi meşru kılma hedefiyle icat ettiği bir belge”ydi. Daha ne olsun? İktidardaki Hak ve Adalet Partisi (PiS), kendisi gibi sağcı ve dinci koalisyon ortaklarıyla beraber, sözleşmenin “Polonya’nın Katolik aile değerlerine aykırı olduğunu” haykırıyordu.

Bu cümledeki “Polonya” yerine “Türkiye” yazın, sonucun değişmediğini göreceksiniz. Kadının eşit bireyler olarak kurgulanması imamları da papazları da aynı derecede rahatsız ediyor.

---

İspanya’da neler oluyor? -/- İspanya ilginç siyasi bir dönemeçten geçiyor.

Elçin Poyrazlar

  İspanya’da Katalan rap şarkıcısı Pablo Hasel’in hapse atılmasıyla başlayan siyasi türbülans durulmuyor.

Bu hem İspanya’nın hem de Avrupa’nın siyasi istikameti açısından önemli işaretler taşıyan bir gelişme. 

Hasel, sosyal medya paylaşımları ve şarkılarında monarşiye hakaret ettiği ve terörizmi övdüğü gerekçeleriyle geçen hafta hüküm giyerek zorla cezaevine götürülmüştü.

---

Kim İl Sung Hanedanı ve Kuzey Kore

Hakan Okçal(*)

Kim Jong Un yılbaşında parti kongresindeki konuşmasında, ülkenin ekonomik durumunu ağır sözlerle eleştirdi ve iktidara geldikten on yıl sonra reform sözü verdi. Rejimin alışılmış yöntemleri olan, altın ve uyuşturucu kaçakçılığı yaparak veya elektronik ortamda banka soymakla ülkenin döviz ihtiyacı karşılanmıyor. Silahlanma programını durdurmadan, zihniyet değiştirmeden, dünya ile bütünleşmeden Kuzey Kore’de reform olmaz.

GARA

Bu hafta niyetimiz, Kuzey Kore’yi yazmaktı. Ancak Türkiye’de gündem hızla değişiyor. Gara’daki rehine katliamı ve başarısız askeri operasyon gündemi belirledi. Bu acı olay uzun yıllar konuşulacağa benziyor. Önce bu konuda vurgulanması gerekenler var.

---